طراحی داخلی به کمک طیف نور ورنگ
زیبائی که به چشم می آید از پرتو نور و روشنائی است و گرنه در تاریکی ،زیبائی مفهومی ندارد.زیبائی حقیقی با نور معرفت درک می گردد و زیبائی ظاهری با عزیزترین حس ما که بینائی است دیده می شود. نور و روشنایی چه ظاهری و چه عرفانی باعث می شود که زیبائی به چشم آید و رنگ و سایر زیبائیهای شیء جلوه کند. بنابراین بحث نور و پرداختن به آن می تواند در مباحث زیبائی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد. از جمله علوم و هنرهایی که می توان به نقش نور در آن اشاره داشت ،هنر معماری است.
در هنر معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار ،نظم فضایی، مصالح، رنگ و … مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. نور، یکی از عناصری است که در تغییر ماهیت فضای داخلی بنا تاثیر بسزایی دارد. ما می‌توانیم‌نور را به گونه‌ای بارز و مشخص داخل بنا هدایت کرده و بدین ترتیب با ایجاد عرصه‌هایی از نور و تاریکی، فضای یکپارچه را بدون استفاده از عناصر و مصالح جداکننده به بخش‌های مجزا تقسیم کنیم. این اقامتگاه در بروکلین که دارای اتاقهای بسیار کوچک می باشدمانند یک پالت رنگی از طریق طیف رنگ و نورطراحی شده است؛در واقع فضای معماری از طریق رسانه از نور به جای رسانه از مواد و پارتیشن ،طراحی شده است.
کنارهم قرار دادن رنگهای مناسب گاهی خیلی سخت انجام می شودو به همین دلیل اکثرما از تجربه رنگهای متنوع و جدید در دکوراسیون هراسانیم.زمانی که قرار باشد این پالت رنگ به کمک نور انجام شود کار سخت تر است.از آنجا که معماری به عنوان نوعی بوم نقاشی خنثی استفاده می شود ، نور نقش معرف فضا و آستانه را می پذیرد. همانطور که کسی از فضایی به فضای دیگر می رود ، این انتقال ، از طریق شیب رنگ که توسط مخلوطی از نور ایجاد می شود، از فضایی به فضای دیگر کشیده می شود یا بصورت محو دیده می شود.
گسترش رنگها در عرصه های عمومی بیشتر از طریق طیف رنگهای سرد ودر عرصه های خصوصی و صمیمی از طریق طیف رنگهای گرم انجام شده است.
در این پروژه ، یک سالن زیبایی برای یکی از مالکین دربخش هم سطح خیابان طراحی شده است.در این فضا از دونوع متریال ( آینه های فولادی و شیشه ای ) استفاده شده ،که تنها با یک خم ،فرم داده شده اند تا استحکام کافی برای ایستایی ، بدون نگه دارنده ثانویه را داشته باشند.
طراحی متفاوت مجموعه نوری 38
شیشه‌گری هنر شکل دادن به شیشه است. هنرمند در این هنر، ابتدا ماده شیشه را حرارت می‌دهد تا نرم و نیمه مایع شود.سپس بوسیله دستها یا ابزار مخصوص یا دمیدن اشکال زیبایی را با آن پدید می‌آورد.
از ابزار و مواد مورد استفاده در هنر شیشه گری می‌توان به ماده اصلی ساخت شیشه، سنگ سیلیس { که به منظور صرفه جویی از مخلوط خرده شیشه نیز استفاده می‌شود } اشاره کرد همچنین برای رنگی کردن بار شیشه نیز از اکسیدهای فلزی نظیر اکسید کبالت، مس، آهن، منگنز، گوگرد و... استفاده کرد. هنر شیشه گری مانند انواع روشهای ساخت (فوتی و قالبی) و تزئینات مکمل (نقاشی و تراش) است. نقاشی روی شیشه با ابزار لازم بر روی شی اجرا می‌شود و بسته به نوع نقش و رنگهای به کار رفته یک یا چند مرحله پخت در کوره با حرارت مناسب صورت می‌گیرد. رنگهای مورد استفاده به صورت پودر و قابل ترکیب با حلال خاص و رنگهای محلول از اکسید فلزات تهیه شده‌است. تراش روی شیشه بوسیله سنگ‌های مخصوص و ابزار فرز انجام می‌شود که در مورد اول خطوط ایجاد شده عمیق تر بوده و روی ظروف کاربرد بیشتری دارد. این سنگ با قابلیتهای تراش و مات کردن در تزئین کاربرد دارد.
Bocci یکی از شرکت های طراحی روشنایی پیشرو در جهان است ، این شرکت در ونکوور کانادا مجموعه نوری متفاوتی به نام 38 را طراحی کرده است.38مجموعه ی مهیجی است از گسترش تکنیکهای ساخت پروژه ای به نام 28 که به موجب آن هوا با فشار داخل و خارج شیشه که بطور متناوب گرم و سرد شده است دمیده می شود.برای ساخت شیشه روشهای مختلفی وجود دارد که عبارتست از: روش فوتی: برداشت ماده مذاب از کوره به وسیله بوری یا میله دم که قبلاً گرم شده، ثابت کردن ماده مذاب روی نوک میله، مرمری کردن یا ورز دادن و چرخاندن آن روی میز کار و گرد کردن آن، دوباره گرم کردن خمیر شیشه روی سر میله، دمیدن در میله و ایجاد حباب کوچک در وسط خمیر سر میله، سرد کردن خمیر تا جایی که سرخی خود را از دست دهد، برداشت مجدد خمیر از کوره و ثابت کردن آن روی میله دم، قاشقی کردن خمیر سر میله یا یکنواخت کردن آن، کارهایی است که باید انجام شود تا استاد کار ساخت شیشه را آغاز نماید. از این مرحله به بعد استاد کار میله دم را گرفته، به چرخش درمی آورد تا شکل اولیه ظرف را بسازد. سپس آن را به دست قالب ساز می‌دهد تا شیاری در محل اتصال شیشه و میله فلزی واگیره ایجاد کند. سپس از آن میله واگیره را به ته ظرف می‌چسباند و استاد کار میله دم را از محل شیار ظرف جدا می‌کند. بعد از این مرحله، کار شکل دادن و ساخت و پرداخت دهانه و لگوی ظرف شروع می‌شود. در مرحله بعد دسته و تزئینات را روی آن قرار می‌دهد. در پایان ظرف را با میله واگیره به پشت بر می‌دهد تا به گرمخانه ببرد سپس کوره را خاموش می‌کنند تا اشیاء هم زمان با سرد شدن هوای داخل کوره خنک شوند.
روش فوتی قالبی: در این روش، ابتدا مقداری از مواد مذاب را با میله دم از کوره برداشته، پس از آماده کردن و یک بار دمیدن در آن مقداری مواد به آن اضافه نموده گرم می‌کنند. سپس آن را در قالب قرار داده در میله دم می‌دمند تا خمیر شیشه شکل قالب را به خود بگیرد. سپس از میله دم جدا نموده، لبه کار را صاف می‌کنند و آن را به گرمخانه می‌برند، مانند انواع بطری، آبلیمو، گلاب و غیره. روش پرسی: ساخت در قالبهای پرس بادی نیز بیشتر برای انواع بطری به کار می‌رود، به این صورت که مقدار مناسب مواد مذاب با میله دم از کوره بر می‌دارند و آن را بسیار سریع از میله دم جدا کرده در قالب پرس قرار می‌دهند و با بستن قالب و فشار هوای وارد شده در قالب، خمیر شکل مورد نظر را می‌گیرد. سپس قالب را باز کرده، به سرعت شیء ساخته شده را خارج نموده، در گرمخانه قرار می‌دهند.
در ساخت این پروژه شیشه های کروی بزرگی به روش پرسی ، ساخته شده است.بعد از آن حفره های سفیدی بصورت تصادفی به آنها اضافه شده است.تعدادی ازاین حفره ها به اندازه کافی عمیق هستند که بتوان برای کاشت گل و گیاه استفاده کرد.بقیه آنها به عنوان روشنایی استفاده می شود.هر کره بزرگ شامل دو یا سه المان نوری است و یک یا دو گوی شامل گل و گیاه است.
سیستم قطع و وصل جریان برق به کمک لوله های مسی سخت به صورت زیگ زاگ و درهم و برهم ایجاد شده است . با توجه به اینکه این پروژه با مهارت طراحی شده است بسته به مکانی که مورد استفاده قرار خواهد گرفت سایز آویزها، تعداد،قطر و گاهی اوقات شکل می تواند دستخوش تغییر شود.
طراحی مجموعه روشنایی با ایجاد توهم بصری
Nir Chehanowski از استودیو طراحی cheha با طرحی خلاقانه اقدام به ساخت یک چراغ مطالعه کاملا تخت و صاف کرده که باعث ایجاد توهم بصری می‌شود.
اکثر مردم فکر می کنند روشنایی بیشتر مناسب مکان های مهم خانه مثل اتاق پذیرایی است، اما اتاق خواب در خانه بعد از یک روز خسته کننده پذیرای شماست.آباژورهای کوچک کناری می توانند به تنهایی روشنایی عصرگاهی اتاق را تامین کنند.لوسترهای کوچک یا لامپ هایی که معلق هستند هم فضایی رمانتیک ایجاد می کنند.لامپ های دیواری بدون اشغال کردن فضایی روی زمین نور مطلوبی را در اختیارتان می گذارند.
در استودیو cheha فلسفه طراحی ، ساخت خلاقانه اشیا با ظاهری متفاوت است. این استودیو مجموعه جدیداز لامپهایی که خلق کرده است که «Bulbing Lamps» نام دارد.این چراغها باعث ایجاد توهم بینایی سه‌بعدی در چشم بیننده می‌شود به طوری که در نگاه اول یک آباژور به نظر می‌رسد.
طرح های ارائه شده این لامپ ها ZIGGi ، CLASSi و DESKi نامیده می شوند و در این میان طرح DESKi نزدیک به لامپ میز تحریر است، ZIGGi به لامپ مطالعه شباهت دارد و CLASSi نیز شبیه به لامپ کنار تختخواب است.لامپهای جدید این کمپانی با الهام از سبک کلاسیک و سبک چراغهای رو میزی با پیچ و تاب مدرن ایجاد شده است.علاوه بر این برای افزایش مقیاس ، این سری، Nir Chehanowski برای رسیدن و نزدیک شدن به یک فرم وشکل ماهرانه آباژور از توهم سه بعدی به عنوان کانون طراحی استفاده کرده است.
این لامپ ها با استفاده از یک ورقه سخت شیشه ای آکریلیک که با خطوط زاویه ای و توسط لیزر حکاکی شده است ، دارای حالتی سه بعدی می باشند. نور، این خطوط را تعقیب کرده و برای همین است که توهمی از عمق ایجاد می کند.منبع نور این لامپ هایک چراغ LED دو بعدی است.
هر یک از این لامپ ها دارای ال ای دی با طول عمر 50 هزار ساعت هستند و همچنین تنظیم نور کم و زیاد بسته به مکانی که قرار است در آن استفاده شود.
گاهی اوقات به خصوص در حوزه های کاری هنری نیاز به برش دقیق و پیچیده چوب است که چنین کاری با ابزارهای سنتی و متعارف مقدور نیست. در این گونه موارد می توان از دستگاه برش لیزری استفاده نمود.مدلهای آباژوری که در زیر می بینید توسط تیم Pranaya Design طراحی شده است.آباژورهای فوق العاده ای که در شب سایه هایی زیبا و فریبنده از پیچش گیاهان ودرختان و اشکال هندسی بازیگوش را روی دیوار ایجاد می کنند.
تیم طراحی و ساخت این آباژورهای زیبا ساخت کشور چک ،متشکل از دو گروه است که در آن Josipa سرپرست تیم ایده پردازی وطراحی و Jirka سرپرست تیم ساخت آنها به کمک دانش وبرش لیزری است.
"Pranaya"ترکیبی از سه لغت prav, nav , yav به معنی ( برگ، ریشه و تنه یک درخت است) بطور کلی به معنی درخت زندگی است.با کنکاشی در اساطیر ملل مختلف و نیز اساطیر ادیان می توان به رمز پردازی های خاص درخت پی برد.میان نمادهای مختلفی که برای درخت قائل می شوند، تعبیر «درخت زندگی» و «درخت کیهان» که یکی، رمز «نوشدن و تجدید حیات» و دیگری «نماد پیوند میان آسمان و زمین» است دیده می شود .درخت زندگی مفهومی است که در علم، مذهب، فلسفه، اسطوره و دیگر زمینه‌ها استفاده شده‌است.درخت زندگی هم در لوگوی شرکت و هم در اکثر طرحهای این شرکت استفاده شده است.
بعد از شکل گیری طرح ها بصورت دیجیتالی ، برش لیزری آنها روی چوب توسط دستگاهای پیشرفته انجام می شود ودر پایان کار قطعات لیزر شده رنگ آمیزی و توسط چسب به یکدیگر متصل شده و لاک الکل زده می شوندو نتیجه کارآباژورهای زیبایی است که تصاویر آن را می بینید. این آباژورهای زیبا و فریبنده در دوسری ، درخت زندگی و اشکال هندسی تولید شده اند.
نورپردازی و نقش آن در طراحی‌ها
پنجره های بزرگ و پرده های ضخیم و اغلب تیره رنگ از تناقض هایی است که حتی کودکان هم با آن سر عناد دارند. در میان آرزوهای زیر و درشت ما رویای داشتن خانه ای با پنجره های بزرگ و رو به یک منظره جا خوش کرده است. پنجره ها یا بهتر بگوییم نور طبیعی جذابیت خاص خود را دارد و هرچه زمان نیز بگذرد از گیرایی و کشش آن کم نمی شود. طرفه آنکه با وجود از دست رفتن بخش زیادی از معماری سنتی در طراحی داخلی و خارجی ساختمان های امروزی، معماران هنوز نور را به عنوان یکی از عناصر پابرجا و اصلی در سازه های خود استفاده می کنند اما ساکنین منازل و حتی ساختمان های اداری به شکلی عجیب با نفوذ آن به فضای داخلی مقاومت می کنند!
نور در تمام دوران ها افزون بر مفهوم عرفانی خود به عنوان یک ابزار زیباسازی رایگان و یک منبع روشنایی مقرون به صرفه مورد استفاده قرار گرفته. نورپردازی آنچنان با معماری سنتی گره خورده که به عنصری جداناپذیر از ابنیه تاریخی بخصوص بناهای مذهبی بدل شده است. در گذشته افزون بر زیبایی، نورپردازی طبیعی با هدف استفاده از گرما و روشنایی نور اجرا می شد. بازارها، حجره ها، خانه ها و کاخ ها و حتی حمام ها از جمله اماکنی بودند که به نورپردازی طبیعی مزین می شدند. امروزه به دلیل مشکلاتی که برای تامین انرژی وجود دارد استفاده از نور طبیعی باز هم رونق گرفته است. پنجره های بزرگ و نمای شیشه ای درحال حاضر به بخشی از طراحی سازه های مسکونی و اداری بدل شده. طراحان نیز به خوبی دریافته اند که در ساعات روز برای کاهش مصرف انرژی و جذابیت بیشتر می توان از نور طبیعی برای روشنایی ساختمان ها استفاده نمود.
در حقیقت می توان گفت آنچه که امروز به عنوان نورپردازی طبیعی در سبک های مختلف معماری مورد استفاده قرار می گیرد وامدار طرح های نورپردازی سنتی است. در این مطلب تلاش می کنیم تا به طور مختصر به نقش نور و نورپردازی در معماری سنتی بپردازیم.
تا پیش از رواج شیشه برای بهره مندی از نور طبیعی و زیبایی ناشی از آن بیشتر به ایجاد اختلاف سطوح در دیواره های خارجی ابنیه تکیه می شد. در این نوع طراحی اختلاف هایی در سطوح عمودی و افقی دیوار موجب ایجاد سایه هایی در نمای خارجی و داخلی ساختمان می شد. این شیوه هنوز هم در طراحی سنتی مورد استفاده قرار می گیرد.
بعدها با رواج شیشه در معماری به خصوص در سبک های اسلامی طرح هایی نظیر پنجره های کشویی، قوسی شکل، محوری و شاه نشین با شکل های متنوع و کاربردهای مختلف نیز مورد استفاده قرار گرفت. نکته آنکه در چنین طرح هایی شیشه های رنگی همواره نقشی محوری و کلیدی را ایفا کرده اند. سیستم نورپردازی در گذشته به اندازه ای متنوع بود که معماران آن را به گونه دیواری و سقفی تقسیم بندی می کردند و در هر مکان بنا به نیاز و نوع کاربری از نور طبیعی بهره می بردند.
مسجد نصیر الملک در شیراز ( تصویر بالا)و خانه طباطبایی ها درکاشان ( تصویر پایین ) نمونه های بارزی از استفاده از هنر شیشه کاری در نورپردازی هستند.
تاثیر نور بر نمای خارجی ساختمان
نور حتی در نمای خارجی ساختمان ها نیز ابزاری پرکاربرد تلقی می شود. از گذشته تاکنون در طراحی نمای خارجی برای تاکید بر بخش هایی از حجم ساختمان یا جلوه بیشتر آن از نور طبیعی بهره برده اند و با ایجاد فرو رفتگی ها و برآمدگی ها و ترکیب نور و سایه سعی در جلب توجه عابران و ناظران داشته اند. برای مثال به منظور نشان دادن بزرگی و ابهت یک بنا معمولا از ستون های بالا بلند استفاده می کنند. این ستون های باریک با ایجاد سایه های طویل نوعی کشیدگی را در ذهن مخاطبان تداعی می کنند.
البته در معماری جدید استفاده از بازتاب نور و کاربرد سطوحی با انعکاس متفاوت نیز مطرح شده و نقشی جدی تر به خود گرفته. در این شیوه قسمت هایی که بیشتر مورد تاکید است با پوشش های براق و فلزی که بازتاب بیشتری دارند نما می شوند. در مقابل سایر قسمت با مصالحی که از انعکاس کمتری برخوردارند پوشانده می شوند.
نقش اقلیم های جغرافیایی بر نورپردازی سنتی
استفاده از پرده های ضخیم در ساختمان های امروزی تا حدودی هم قابل درک است. در واقع آشفتگی موجود در شهرسازی عصر نوین در هیچ دوره ای از قرون گذشته دیده نمی شود. نورپردازی طبیعی و سنتی علیرغم استفاده از نور خورشید چندان بی حساب و کتاب هم نیست. در طراحی های سنتی نوع اقلیم ها بر سیستم نورپردازی تاثیرگذار است. استفاده از نور طبیعی به هر نحوی که باشد در نهایت منجر به تولید گرما می شود؛ بنابراین می توان از آن در فصول سرد به عنوان یک منبع انرژی گرمازا و رایگان بهره برد؛ به گونه ای که در این فصول نمای ساختمان باید در راستای تابش خورشید قرار گیرد تا بیشترین گرما را دریافت کند. اما این تنها یک روی سکه است! در فصول گرم به ویژه در اقلیم های جنوبی تابش مستقیم نور خورشید به داخل خانه آسایش و آرامش برای ذی حیاتی باقی نمی گذارد. پس چاره چیست؟
گذشتگان در معماری سنتی براساس نوع اقلیم، نمای خانه ها را در جهات مختلفی می ساختند و ابعاد پنجره ها را براساس میزان برودت یا حرارت منطقه طراحی می کردند. این امر موجب شده تا در مناطق مختلف ابنیه تاریخی به لحاظ ظاهری با یکدیگر تفاوت محسوسی داشته باشند. چیزی که امروزه در کمتر ساختمانی مشاهده می کنیم.